Η ολική αρθροπλαστική ισχίου (total hip arthroplasty) είναι η χειρουργική επέμβαση για την πλήρη αποκατάσταση μιας κατεστραμμένης άρθρωσης του ισχίου. Γι’ αυτό ονομάζεται εναλλακτικά, ολική αντικατάσταση του ισχίου (total hip replacement). Με την εξέλιξη των χειρουργικών τεχνικών και εμφυτευμάτων η αποτελεσματικότητα της στην αποκατάσταση του ισχίου πλησιάζει το τέλειο και γι’ αυτό το λόγο άλλωστε χαρακτηρίστηκε ως η χειρουργική επέμβαση του 20ου αιώνα . Όταν η συντηρητική θεραπεία αποτυγχάνει, η ολική αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί τη μόνη αποτελεσματική και τεκμηριωμένη λύση για την ανακούφιση του ασθενή.
Υπάρχουν τρεις κύριοι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν στην αντικατάσταση του ισχίου:
Χωλότητα: Τόσο ο πόνος και η βράχυνση του σκέλους, όσο και η μυϊκή ατροφία από την παρατεταμένη προσβολή της άρθρωσης προκαλούν χωλότητα και ο ασθενή προσέρχεται να χειρουργηθεί επειδή κουτσαίνει εμφανώς.
Μπορεί να χρειάζεστε ολική αρθροπλαστική του ισχίου αν η άρθρωση του ισχίου σας είναι κατεστραμμένη από διάφορους τύπους αρθρίτιδας, με κυριότερους:
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν υποβάλλονται σε ολική αρθροπλαστική όλοι οι ασθενείς με αρθρίτιδα του ισχίου. Συνιστάται μόνο όταν ο πόνος και η αναπηρία που προκαλείται έχουν σημαντικές επιδράσεις στις καθημερινές σας δραστηριότητες. Αρχικά, ο γιατρός σας θα επιχειρήσει την ανακούφιση σας με άλλες θεραπείες, όπως παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδη, μία βακτηρία ή φυσικοθεραπεία. Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον ίδιο τον ασθενή, ο οποίος κρίνει το αν χρειάζεται να υποβληθεί σε επέμβαση από το βαθμό που η αρθρίτιδα επηρεάζει τη ζωή του.
Βασικό όφελος του χειρουργείου είναι η εξάλειψη του πόνου και της παραμόρφωσης. Συνήθως θα διαπιστώσετε την ύφεση του άλγους άμεσα μετά την επέμβαση. Επίσης, θα αποκτήσετε:
Ωστόσο, μια τεχνητή άρθρωση δεν είναι ποτέ εξίσου καλή με το φυσιολογικό σας ισχίο όταν ήταν υγιές. Υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί.
Η ολική αρθροπλαστική του ισχίου αποτελεί μια μείζονα χειρουργική επέμβαση και κάθε ασθενής μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάστασή του. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το να είναι καλύτερα προετοιμασμένος. Ο καλύτερος τρόπος για να κάνετε την επέμβαση όσο πιο εύκολη γίνεται, είναι να είσαστε σε καλό επίπεδο γενικής κατάστασης υγείας πριν από το χειρουργείο.
Η επέμβαση της ολικής αρθροπλαστικής μπορεί να πραγματοποιηθεί υπό γενική ή περιοχική αναισθησία. Όπως συμβαίνει και με άλλες μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε προεγχειρητικό έλεγχο. Συνήθως λαμβάνεται ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό και πραγματοποιούνται διάφορες εργαστηριακές εξετάσεις. Παραδείγματα τέτοιων εξετάσεων παρατίθενται παρακάτω:
Η εισαγωγή στο νοσοκομείο συνήθως γίνεται το πρωί της ημέρας του χειρουργείου. Θα δοθεί προληπτική φαρμακευτική αγωγή (αντιπηκτικά) για τη μείωση του κινδύνου της φλεβικής θρόμβωσης. Επίσης, χορηγούνται αντιβιοτικά για να μειωθεί ο, πολύ μικρός αλλά υπαρκτός, κίνδυνος της περιεγχειρητικής λοίμωξης μετά την επέμβαση.
Ο προεγχειρητικός έλεγχος γίνεται συνήθως λίγες ημέρες πριν την εισαγωγή για επέμβαση, ενώ η εισαγωγή γίνεται την παραμονή ή νωρίς το ίδιο πρωί της επέμβασης. Σπανίως, εάν υπάρχουν κάποια γνωστά, σοβαρά προβλήματα υγείας (καρδιολογικά, αναπνευστικά κ.ά.), μπορεί να κριθεί σκόπιμη η εισαγωγή σας 1-2 ημέρες νωρίτερα του συνήθους για να ρυθμιστούν αυτά.
Στην χειρουργική αίθουσα θα σας δοθεί αναισθησία από τον αναισθησιολόγο. Μπορεί να είναι γενική αναισθησία (στην περίπτωση αυτή θα κοιμηθείτε) ή μία τοπική – στελεχιαία αναισθησία, όπως η επισκληρίδιος ή ραχιαία αναισθησία. Σε αυτή την περίπτωση δεν έχετε αίσθηση και πόνο από την μέση και κάτω. Οι περισσότεροι ασθενείς σήμερα χειρουργούνται υπό ραχιαία ή επισκληρίδιο αναισθησία. Συγχρόνως, υποβάλλονται και σε μια μικρή «μέθη» κατά την διάρκεια της επέμβασης ώστε να μην ακούν και να μην καταλαβαίνουν τα τεκταινόμενα. Όταν θα μπείτε στην αίθουσα του χειρουργείου, θα τοποθετηθείτε:
Κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης πραγματοποιείται η αφαίρεση του αρθριτικού τμήματος της άρθρωσης του ισχίου και η εισαγωγή τεχνητών προθέσεων. Η τομή μπορεί να είναι από 10 έως 15 πόντους περίπου. Εξαρτάται από τις διαστάσεις, γενικές και τοπικές, του ασθενούς, και από την τεχνική που θα εφαρμοστεί. Οι νεότερες τεχνικές οι οποίες περιλαμβάνουν και την αποκαλούμενη Τεχνική Ελάχιστης Επεμβατικότητας (MIS) απαιτούν γενικά μικρότερες τομές και πιο ατραυματικές χειρουργικές προσπελάσεις. Ως αποτέλεσμα:
Ωστόσο, γίνονται με συγκεκριμένα κριτήρια και σε επιλεγμένους ασθενείς. Κάνοντας μια γενική αναφορά, όσο περισσότερο πάχος ή λίπος υπάρχει γύρω από την άρθρωση τόσο μεγαλύτερη τομή θα χρειαστεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η άρθρωση είναι περισσότερο «κρυμμένη» και θα πρέπει να γίνει μια αποκάλυψη που να επιτρέπει την σωστή και με ακρίβεια τοποθέτηση των εμφυτευμάτων.
Ο χειρουργός τέμνει και διανοίγει το δέρμα και τους ιστούς, τους μύες και του συνδέσμους κάτω από αυτό, προκειμένου να αποκαλύψει την άρθρωση του ισχίου. Το ισχίο τότε απεξαρθρώνεται και η μηριαία κεφαλή αφαιρείται με ειδικό πριόνι. Με την αφαίρεση της μηριαίας κεφαλής αποκαλύπτεται η κοτύλη. Ο υπολειπόμενος χόνδρος και το αρθριτικό οστό της κοτύλης αφαιρούνται με ειδικά χειρουργικά εργαλεία που ονομάζονται γλύφανα, τα οποία περιστρέφονται γρήγορα και «τρώνε» το αρθριτικό οστό. Είναι σημαντικό να αφαιρεθεί όλο το προσβεβλημένο οστό αφήνοντας πίσω υγιές, αιμάσων κόκαλο. Το υγιές οστούν θα δεχτεί το εμφύτευμα της κοτύλης πολύ καλύτερα απ’ ότι το αρθριτικό οστό.
Το πρώτο εμφύτευμα που τοποθετείται είναι το κοτυλιαίο εμφύτευμα. Από την στιγμή που αυτό έχει τοποθετηθεί μέσα στην κοτύλη μετά γίνεται η προετοιμασία του μηριαίου πάλι με ειδικά εργαλεία, που ονομάζονται «ράσπες» και τοποθετείται το μηριαίο εμφύτευμα (μηριαίος στειλεός). Μετά τοποθετείται στο μηριαίο στέλεχος η κεφαλή («κεφαλάκι»)που ταιριάζει στην κοτύλη. Από την στιγμή που τα τρία εμφυτεύματα έχουν τοποθετηθεί στέρεα, τότε το ισχίο πάλι ανατάσσεται στην θέση του, δηλαδή η κεφαλή μπαίνει μέσα στην κοτύλη. Παράλληλα, τα διάφορα στρώματα υποδορίου και δέρματος συρράφονται ή επανατοποθετούνται στην αρχική τους θέση.
Η νέα άρθρωση κρατιέται στην θέση της από τους περιβάλλοντες μύες και μαλακά μόρια οι οποίοι θα δυναμώσουν το χρονικό διάστημα που το τραύμα επουλώνεται, με απαραίτητη προϋπόθεση βέβαιά τη σωστή τοποθέτηση των εμφυτευμάτων. Συνήθως απαιτείται ένα χρονικό διάστημα γύρω στις 40 ημέρες για να επουλωθούν τα μαλακά μόρια τα οποία διετάμησαν κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Αυτό το διάστημα θα χρειάζεται περαιτέρω προσοχή από τον ασθενή.
Όσο επισταμένως και να προσπαθήσει ο χειρουργός να κάνει αιμόσταση στην περιοχή του χειρουργείου, δεν είναι δυνατόν να σταματήσει όλη την αιμορραγία κατά την ώρα της επέμβασης. Έτσι η φύση θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά τα πρώτα 24ωρα μετά το χειρουργείο ενεργοποιώντας τους παράγοντες πήξεως του οργανισμού.
Οι τρόποι σταθεροποίησης των εμφυτευμάτων στο οστό είναι δύο:
Η στερέωση στην κοτύλη παραδοσιακά γινόταν με οστικό τσιμέντο, μία τεχνική που ακόμα χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις με επιτυχία. Η συνήθης πρακτική, ωστόσο, είναι η χωρίς τσιμέντο στερέωση. Το εμφύτευμα της κοτύλης (κοτυλιαία πρόθεση) έχει ειδική διαμόρφωση – επεξεργασία στην επιφάνεια του. Είναι τραχεία και πολλές φορές και με κάποια ειδική επικάλυψη (όπως παραδείγματος χάρη, υδροξυαπατίτη), με την οποία επιτυγχάνεται η διασύνδεση του οστού με την πρόθεση. Από την άλλη πλευρά ο μηριαίος στυλεός σταθεροποιείται στον αυλό του μηριαίου οστού είτε με την χρήση τσιμέντου, το οποίο ακόμα χρησιμοποιείται για την μηριαία πρόθεση, είτε, πιο συχνά, χωρίς την χρήση τσιμέντου. Και σε αυτή την περίπτωση η διασύνδεση του μηριαίου στυλεού με το οστούν επιτυγχάνεται με την κατάλληλη κατεργασία της επιφάνειας του, η οποία είναι πορώδης, όσο και με την επικάλυψη της με ειδικά υλικά.
Το κοτυλιαίο εμφύτευμα συνήθως αποτελείται από κράματα μετάλλων με βάση το τιτάνιο, όταν τοποθετείται χωρίς τσιμέντο. Στο εσωτερικό του τοποθετείται ένα ένθετο πολυαιθυλενίου (πλαστικού) το οποίο θα αρθρώνεται με το κεφαλάκι. Όταν η στερέωση γίνεται με τσιμέντο, αποτελείται εξολοκλήρου από πολυαιθυλένιο UHMWPE, πολύ υψηλού μοριακού βάρους. Νεότερες τεχνικές και ανακαλύψεις έχουν οδηγήσει στην δημιουργία και άλλων ενθέτων, πλην του πολυαιθυλενίου, όπως κεραμικό ή μέταλλο, τα οποία επιτυγχάνουν μικρότερη τριβή με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Συνήθως χρησιμοποιούνται σε νεότερες ηλικίες.
Το κεφαλάκι μπορεί να είναι μεταλλικό αν αυτό αρθρώνεται με πλαστικό ή μέταλλο, ή μπορεί να είναι κεραμικό όταν αρθρώνεται με πλαστικό ή κεραμικό. Ο μηριαίος στυλεός αντίστοιχα είναι κατασκευασμένος από κράματα μετάλλων με βάση το τιτάνιο αν γίνεται στερέωση χωρίς τσιμέντο και με βάση το χρωμοκοβάλτιο αν η στερέωση γίνεται με τσιμέντο.
Μερικές φορές προτιμάται της ολικής αντικαταστάσεως της κεφαλής ή αντικατάσταση μόνο της επιφανείας της μηριαίας κεφαλής, ώστε να επιτευχθεί η αφαίρεση της μικρότερης ποσότητας οστού και χρήση μεγαλύτερης αρθρούμενης επιφάνειας. Αυτή η επέμβαση ονομάζεται αρθροπλαστική επιφανείας. Οι αρθρούμενες επιφάνειες είναι μέταλλο σε μέταλλο. Η επέμβαση πραγματοποιείται σε νεαρότερα άτομα καθώς επιτυγχάνεται:
Παρά ταύτα, η αρθροπλαστική επιφανείας μετάλλου σε μέταλλο δεν ενδείκνυται, μεταξύ άλλων, σε περιπτώσεις:
Όταν θα φύγετε από την αίθουσα του χειρουργείου συνήθως θα έχετε έναν φλεβοκαθετήρα στο χέρι σας για τη χορήγηση υγρών και φαρμάκων. Θα οδηγηθείτε στην ανάνηψη όπου θα μείνετε μέχρι να συνέλθετε πλήρως και να είστε σε σταθερή αιμοδυναμική κατάσταση ώστε να μεταφερθείτε στο δωμάτιό σας. Θα σας χορηγούνται παυσίπονα για να ανακουφιστείτε από τους μετεγχειρητικούς πόνους, αντιβιοτικά και άλλα φάρμακα που να προλαμβάνουν τον εμετό, την δυσκοιλιότητα και άλλα.
Λίγες ώρες μετά το χειρουργείο θα μπορείτε να γυρίσετε στο πλάι, να καθίσετε καθιστός στο κρεβάτι, να σηκωθείτε όρθιος και να περπατήσετε με ένα περιπατητήρα ή ένα ζεύγος βακτηριών με τις οδηγίες και τη φροντίδα φυσικοθεραπευτή. Υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος για να επιτελέσετε όλες αυτές τις δραστηριότητες, ο οποίος θα σας εξηγηθεί αναλυτικά από το φυσιοθεραπευτή και τον γιατρό σας. Το πόσο γρήγορα θα επανέλθετε στη φυσιολογική σας δραστηριότητα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως:
Οι φυσιοθεραπευτές θα σας βοηθήσουν να κινηθείτε άνετα και θα σας μάθουν τις ασκήσεις για την ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος. Θα σας εξηγήσουν ποιες κινήσεις επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται τον πρώτο καιρό μετά από μια ολική αρθροπλαστική του ισχίου. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να ακολουθήσετε αυτούς τους κανόνες. Για παράδειγμα θα πρέπει να αποφεύγετε την μεγάλη κάμψη των ισχίων σας, όπως το χαμηλό κάθισμα και το σταύρωμα των ποδιών. Αυτοί οι περιορισμοί συνήθως ισχύουν, μαζί με άλλους, για το πρώτο μετεγχειρητικό μήνα. Θα σας εξηγήσουν ποιος είναι ο σωστός τρόπος για:
Οι περισσότεροι ασθενείς είναι ικανοί να ανεβαίνουν τα σκαλιά και να βαδίζουν με υποβοήθηση μέσα στις 24-36 ώρες,. Επομένως, τότε μπορούν να φύγουν από το νοσοκομείο. Τα ράμματα αφαιρούνται μετά από 2-3 βδομάδες. Ο χειρουργός θα θέλει να σας ξαναδεί, συνήθως σε 40-50 μέρες από το χειρουργείο, με μια νέα ακτινογραφία.
Θα ανακαλύψετε ότι μπορείτε να κάμψετε το ισχίο σας προς την κοιλιά σας όσο θα θέλατε, αλλά είναι σημαντικό να μην το επιχειρείτε για να δείτε τα όρια του τον πρώτο καιρό. Πρέπει να είστε προσεκτικοί τις πρώτες 8-12 βδομάδες μετά την επέμβαση.
Πιθανόν να μπορείτε να οδηγήσετε αυτοκίνητο μετά τον πρώτο μήνα και να επιστρέψετε στην δουλειά σας την ίδια χρονική περίοδο, αν η δουλειά σας δεν απαιτεί χειρωνακτική εργασία ή πολλές μετακινήσεις. Η είσοδος και έξοδος από το αυτοκίνητο μπορεί να είναι δυσχερείς στην αρχή. Ίσως χρειάζεται να κάθεστε στο πλάι, στο κάθισμα πρώτα και μετά να φέρνετε τα πόδια σας μέσα. Αυτά θα σας έχουν εξηγηθεί από τον φυσιοθεραπευτή σας στο νοσοκομείο. Οφείλετε να κάνετε τακτικά τις ασκήσεις σας.
Η βάδιση, η κολύμβηση (αλλά όχι το πρόσθιο) και η βόλτα με το ποδήλατο είναι ασκήσεις τις οποίες μπορείτε να κάνετε μετά τις 4 – 8 βδομάδες. Θα πρέπει να αποφεύγετε όμως να τρέχετε σε σκληρές επιφάνειες, να κάνετε αθλήματα τα οποία περιλαμβάνουν έντονη σωματική επαφή, είναι σε υψηλό – ανταγωνιστικό επίπεδο, καθώς υποβάλουν σε μεγάλες δυνάμεις το ισχίο σας.
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι αρθροπλαστικής σήμερα. Κάποιοι είναι ίσως καλύτεροι από κάποιους άλλους, αλλά είναι πολλοί οι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν το αποτέλεσμα και την επιβίωση μίας τεχνητής. Θα πρέπει να προσδοκάτε η αρθροπλαστική σας να κρατήσει τουλάχιστον 15-20 χρόνια. Κατά κανόνα στους νεότερους ασθενείς κάτω των 50 ετών η αρθροπλαστική επιβιώνει λιγότερα έτη γιατί οι απαιτήσεις του ασθενούς είναι πολύ μεγαλύτερες και οι καταπονήσεις της τεχνητής άρθρωσης μεγαλύτερες.
Η ολική αρθροπλαστική είναι μία μείζονα χειρουργική επέμβαση και μπορεί σπανίως να έχει επιπλοκές. Ο κίνδυνος ποικίλει ανάλογα με την γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς. Επομένως, πρέπει να συζητήσετε τους πιθανούς κινδύνους και επιπλοκές με το χειρουργό σας. Ο ασθενής πρέπει να έχει ενημερωθεί πλήρως πριν προχωρήσει στην επέμβαση ( «ενημερωμένη έγγραφη συναίνεση”).
Οι επιπλοκές μπορεί να συμβούν κατά την διάρκεια του χειρουργείου ή μετά από αυτό. Μπορούν επίσης να χωριστούν σε αυτές οι οποίες συμβαίνουν ως αποτέλεσμα μιας οποιασδήποτε μείζονος χειρουργικής επέμβασης (γενικές επιπλοκές) και σε αυτές οι οποίες είναι ειδικές για την ολική αρθροπλαστική του ισχίου (ειδικές επιπλοκές).
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου είναι μια σύνθετη αλλά αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση των κατεστραμμένων αρθρώσεων. Η αντικατάσταση της άρθρωσης θα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά από έμπειρο και καταρτισμένο Χειρουργό Ορθοπαιδικό, καθώς απαιτεί ακρίβεια και προσοχή στις κινήσεις.
Ο Δρ. Αναστάσιος Λιλικάκης διαθέτει πολυετή εμπειρία και εξειδίκευση στην χειρουργική αποκατάσταση του ισχίου χρησιμοποιώντας όλες τις σύγχρονες χειρουργικές τεχνικές. Είναι Πρόεδρος του Τμήματος Επανορθωτικής Χειρουργικής Ισχίου & Γόνατος, το οποίο είναι το επιστημονικό και εκπαιδευτικό σκέλος της Ελληνικής Ορθοπαιδικής Εταιρείας. Αν αντιμετωπίζετε προβλήματα με το ισχίο σας, απευθυνθείτε στον Χειρουργό Ορθοπαιδικό, Δρ. Αναστάσιο Λιλικάκη για έγκαιρη διάγνωση και την σωστή επιλογή της μεθόδου θεραπείας για την περίπτωση σας. Επικοινωνήστε άμεσα μαζί μας για να κλείσετε το ραντεβού σας.
© 2024 Αναστάσιος Λιλικάκης
Social Media