Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος

Χρειάζομαι ολική αρθροπλαστική γόνατος (ΟΑΓ);

Η απόφαση για να αντικατασταθεί η άρθρωση του γόνατος περιλαμβάνει ζύγιση των κινδύνων της επέμβασης και των προσδοκόμενων οφελών. Ουσιαστικά, εάν το γόνατο είναι αρκετά

κατεστραμμένο και δεν ανταποκρίνεται σε φαρμακευτική αγωγή τότε χρειάζεται αντικατάσταση.

Η απόφαση είναι εύκολη εάν υποφέρετε πολύ και δεν μπορείτε να περπατήσετε μακρινές αποστάσεις, ειδικά εάν είστε μεγαλύτερης ηλικίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι που υποβάλλονται σε ΟΑΓ είναι άνω των 70 ετών. Η αναβολή της επέμβασης, εάν έχετε σοβαρή αρθρίτιδα, θα καθιστούσε τους μύες πιο αδύνατους, θα έκανε το γόνατο πιο δύσκαμπτο και παραμορφωμένο και θα μείωνε την πιθανότητα της επιτυχίας. Από την άλλη μεριά, εάν είστε νέος, ενδέχεται να μην επιθυμείτε να υποβληθείτε σε μια μεγάλη επέμβαση και ο γιατρός μπορεί να σας συμβουλέψει να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας, ιδιαίτερα χάνοντας βάρος. Αν είστε κάτω από

την ηλικία των 50 ετών είναι πιθανό να χρειαστείτε μία δεύτερη επέμβαση ΟΑΓ (επαναληπτική) αργότερα στην ζωή σας η οποία πιθανώς να μην είναι εξίσου επιτυχημένη με την πρώτη και σίγουρα να είναι δυσκολότερη.

Όπως και με το ισχίο, το γόνατο αντικαθίσταται για τρεις λόγους: 1.Πόνο, 2.Παραμόρφωση, 3.Για να προστατεύσουμε άλλες αρθρώσεις, με τον πόνο να αποτελεί την κυρίαρχη αιτία. Είναι συνήθως η τελευταία λύση όταν έχει αποτύχει η συντηρητική θεραπεία και δεν είναι εφικτές άλλες χειρουργικές θεραπείες. Το γόνατο με την οστεοαρθρίτιδα κλασικά είναι παραμορφωμένο. Συνήθως είναι παραμορφωμένο σε ραιβότητα (δηλαδή τα γόνατα κοιτάνε προς τα έξω), ενώ μερικές φορές μπορεί να υπάρχει παραμόρφωση σε βλαισότητα (τα γόνατα κοιτάνε προς τα μέσα και είναι σε επαφή το ένα με το άλλο). Το βλαισό γόνατο είναι συνήθως πιο δύσκολο στην επέμβαση για διάφορους τεχνικούς παράγοντες ενώ επίσης είναι πιο συνηθισμένο σε ασθενείς με ρευματικά νοσήματα, ενώ το ραιβό γόνατο είναι συνήθως κλασικό παράδειγμα της οστεοαρθρίτιδας.

Τι μπορώ να περιμένω από μια ΟΑΓ;

Πάνω από το 90% των ΟΑΓ διαρκεί περισσότερο από 10 έτη. Είναι εξίσου αποτελεσματικές με τις ολικές αρθροπλαστικές ισχίου. Ωστόσο υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία μιας ΟΑΓ. Οι προσδοκίες των ανθρώπων ποικίλουν ευρέως. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ελάχιστο υπολειπόμενο πόνο μετά το πρώτο εξάμηνο από την επέμβαση, αλλά ακόμα και αυτοί που έχουν, συνήθως βελτιώνεται στα δύο έτη. Η πλειονότητα των ασθενών έχει ελάχιστη πλέον δυσκολία μετά από μια ΟΑΓ να πλυθεί σε όλο το σώμα και είναι πιο εύκολο να χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να περπατήσουν για μισή ώρα χωρίς πόνο. Δυστυχώς αυτό παραμένει δύσκολο για αρκετούς των οποίων η κινητικότητα παραμένει περιορισμένη και μπορεί να χρειάζονται ένα μπαστούνι, ιδιαίτερα εάν έχουν καθυστερήσει την επέμβαση. Η βελτίωση στην βάδιση επίσης βοηθάει την καρδιά και τους πνεύμονες και οι ασθενείς είναι γενικά σε καλύτερη φυσική κατάσταση ένα χρόνο μετά το χειρουργείο. Συνήθως δεν είναι εύκολο να γονατίσει κανείς μετά από μια ΟΑΓ, επειδή η χειρουργική τομή είναι στην μέση και μπροστά και είναι επώδυνη στο γονάτισμα.

Πριν από την ΟΑΓ η έλλειψη σταθερότητας του γόνατος είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα, αλλά δεν είναι καθόλου συχνό μετά από αυτή. Θα σας είναι πιο εύκολο να κάνετε τα ψώνια σας. Πριν από την ολική αρθροπλαστική οι περισσότεροι άνθρωποι δεν μπορούν να ανέβουν ή να κατέβουν κλίμακα ή το κάνουν με μεγάλη δυσκολία. Αυτό βελτιώνεται μετά από την ΟΑΓ, αν και ένας στους πέντε ασθενείς εξακολουθεί να έχει δυσκολία και μετά. Για τους νεότερους ασθενείς μια ΟΑΓ συνήθως δεν θα τους επιτρέψει να επιστρέψουν σε βαριά χειρωνακτική εργασία.

Η αποθεραπεία μετά από μια ΟΑΓ είναι πιο μακρόχρονη σε σύγκριση με μια ολική αρθροπλαστική ισχίου. Μην προσδοκάτε να λυγίζει το γόνατό σας πλήρως, ιδιαίτερα εάν ήταν αρκετά δύσκαμπτο πριν από το χειρουργείο. Συνεπώς μπορεί να εξακολουθείτε να έχετε δυσκολία να κάνετε πράγματα που χρειάζονται μεγάλη κάμψη του γόνατος (κάθισμα οκλαδόν, γονάτισμα, βαθύ κάθισμα).

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Οι ασθενείς μπορούν να κάνουν διάφορα πράγματα για να βοηθηθούν να αποκατασταθούν γρηγορότερα από την επέμβαση όπως για παράδειγμα:.

1. Διακοπή καπνίσματος: Οι καπνιστές είναι πιο ευάλωτοι σε επιπλοκές του αναπνευστικού κατά την αναισθησία αλλά και σε λοιμώξεις του αναπνευστικού μετά την επέμβαση. Αυτό μπορεί να παρατείνει την παραμονή στο κρεβάτι, την κατάκλιση και να καθυστερήσει την αποθεραπεία του ασθενούς.

2. Απώλεια βάρους: Ένας υπέρβαρος ασθενής είναι δυσκολότερο να χειρουργηθεί από έναν αδύνατο. Το γόνατο είναι καλυμμένο με περισσότερα μαλακά μόρια και λίπος, έτσι χρειάζονται μεγαλύτερες αποκολλήσεις για να αποκαλυφθεί ικανοποιητικά η άρθρωση, το οποίο συνήθως συνεπάγεται μεγαλύτερη αιμορραγία. Οι υπέρβαροι ασθενείς είναι επίσης πιο ευάλωτοι σε αναπνευστικά προβλήματα κατά την αναισθησία. Οι υπέρβαροι ασθενείς θα πρέπει να χάσουν όσο περισσότερο βάρος γίνεται, καθώς έστω και η μικρή απώλεια βάρους τους βοηθάει. Το μικρότερο βάρος επίσης θα υποβάλει την αρθροπλαστική μετά το χειρουργείο σε μικρότερα φορτία.

3. Φάρμακα: Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για την καρδιά ή την αρτηριακή πίεση θα πρέπει να λαμβάνονται τακτικά από τον ασθενή έτσι ώστε να είναι σε καλή κατάσταση πριν από το χειρουργείο.

4. Άσκηση : Οι ασθενείς θα πρέπει να ασκούνται όσο το δυνατόν περισσότερο καθώς σε όσο καλύτερη φυσική κατάσταση βρίσκονται πριν την επέμβαση τόσο πιο εύκολο είναι να αποκατασταθούν μετά την επέμβαση. Ο φυσικοθεραπευτής του νοσοκομείου μπορεί να τους συστήσει ασκήσεις για να ενδυναμώσουν συγκεκριμένα μέρη του σώματός τους, π.χ. τα πόδια.

Είναι επίσης λογικό να προετοιμαστεί ο ασθενής για την περίοδο μετά την επέμβαση. Ο ασθενής μετά το χειρουργείο θα δυσκολεύεται να λυγίσει το γόνατό του παρ’ ότι μπορεί να έχει υποβληθεί σε μία εξαιρετική ολική αρθροπλαστική. Οι περισσότερες αρθροπλαστικές λυγίζουν μέχρι ορθή γωνία την πρώτη περίοδο μετά το χειρουργείο. Γι’ αυτό τον λόγο μπορεί να είναι δύσκολο να κάθεται σε χαμηλά καθίσματα, να ανεβοκατεβαίνει κλίμακα, να γονατίζει ή να κάθεται οκλαδόν. Έτσι μπορεί να χρειαστούν υψηλότερα καθίσματα ή άλλα βοηθήματα για την αποφυγή σκυψίματος, γονατίσματος κ.λ. Είναι δουλειά του φυσικοθεραπευτή να τα εξηγήσει αυτά στον ασθενή. Μέρος της δουλειάς του φυσικοθεραπευτή αλλά και του χειρουργού είναι να εξηγήσει στον ασθενή τι πρέπει να αποφεύγει μετά το χειρουργείο και πως θα μπορεί να υπερβεί κάποιες δυσκολίες τέτοιου τύπου.

Προεγχειρητικός έλεγχος

Την ημέρα πριν από την επέμβαση γίνονται εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο του αιματοκρίτη και παραμέτρων, όπως το σάκχαρο, η ουρία, οι ηλεκτρολύτες, η κρεατινίνη κ.ά., έτσι ώστε να ελεγχθεί η κατάσταση των νεφρών, του ήπατος και άλλων οργάνων. Λαμβάνεται αίμα για διασταύρωση ώστε να γίνει μετάγγιση μετά το χειρουργείο εάν αυτό απαιτηθεί. Η ΟΑΓ είναι ένα χειρουργείο αιματηρό και θα πρέπει οι συγγενείς του ασθενούς να έχουν προκαταβάλει μία με δύο φιάλες αίμα, παρότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν χρειάζεται. Διενεργείται καρδιογράφημα και εξέταση από καρδιολόγο για την εκτίμηση της καρδιακής λειτουργίας καθώς επίσης ακτινογραφία θώρακος και εξέταση από πνευμονολόγο εάν αυτό κριθεί απαραίτητο ή προυπάρχουν αναπνευστικά προβλήματα, για τον έλεγχο των αναπνευστικής λειτουργίας.

Τι συμβαίνει στο νοσοκομείο;

Συνήθως γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο μία μέρα πριν την επέμβαση. Την ημέρα της εισαγωγής, σάς βλέπουν οι νοσηλεύτριες, ο αναισθησιολόγος και ο χειρουργός και υπογράφετε ένα φύλλο συναίνεσης.

Αναισθησία:

Θα σας τοποθετηθεί ένας φλεβοκαθετήρας συνήθως στην ράχη του χεριού μέσω του οποίου θα χορηγηθούν φάρμακα για την μυοχάλαση, τον ύπνο και τον έλεγχο του πόνου όπως και αντιβιοτικά για την πρόληψη των λοιμώξεων. Θα συζητήσετε με τον αναισθησιολόγο ποια νάρκωση είναι κατάλληλη στην περίπτωση σας. Πιθανές επιλογές είναι η γενική αναισθησία με την οποία θα κοιμηθείτε και θα διασωληνωθείτε, ή (πολύ πιο πιθανό) να γίνει ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία (περιοχική αναισθησία), περίπτωση κατά την οποία δεν θα καταλαβαίνετε το σώμα σας από την μέση και κάτω. Αυτές γίνονται με την είσοδο μιας βελόνας στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλική σας στήλη και την έγχυση φαρμάκου. Υπάρχει ακόμα η δυνατότητα για συνδυασμό των ανωτέρω μεθόδων, περιοχική αναισθησία σε συνδυασμό με μέθη, έτσι ώστε να μην αισθάνεστε τι γίνεται την ώρα του χειρουργείου.Συνήθως θα χρειαστεί μία «προ-νάρκωση» για να γίνει πιο εύκολη και πιο ομαλή η εισαγωγή στην αναισθησία.

Η επέμβαση αυτή καθαυτή.

Όπως και με άλλες μείζονες επεμβάσεις ο ασθενής πρέπει να εκτιμηθεί πριν από την επέμβαση για να καταστεί βέβαιο ότι είναι σε καλή κατάσταση γι’ αυτήν. Συνήθως λαμβάνεται ένα πλήρες ιστορικό και πραγματοποιούνται διάφορες εξετάσεις, όπως παρατίθενται παρακάτω:

1. Αιματολογικές εξετάσεις για να ελεγχθεί ο αιματοκρίτης, οι ηλεκτρολύτες, η κατάσταση των νεφρών. Επίσης θα χρειαστεί να ληφθεί αίμα για διασταύρωση, έτσι ώστε να υπάρχει διαθέσιμο αίμα στην περίπτωση που χρειαστεί να γίνει μετάγγιση μετά την επέμβαση. Περίπου το 1/3 των ασθενών θα χρειαστεί μετάγγιση μετά από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος.

2. Τα ούρα επίσης ελέγχονται γιατί είναι καθοριστικής σημασίας να μην υπάρχει λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος κατά την χρονική στιγμή του χειρουργείου. Αν αυτό συμβαίνει τότε το χειρουργείο θα πρέπει να αναβληθεί γιατί αλλιώς υπάρχει περίπτωση να μολυνθεί η ολική αρθροπλαστική.

3. Ακτινογραφίες θώρακος για να ελεγχθεί ότι δεν υπάρχει λοίμωξη του αναπνευστικού ή βαριά καρδιακή ανεπάρκεια. Ακτινογραφίες του γόνατος προς χειρουργείο.

4. Ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα για να ελεγχθεί η λειτουργία της καρδιάς.

Η επέμβαση περιλαμβάνει μια τομή στο πρόσθιο τμήμα του γόνατος το μήκος της οποίας ποικίλει ανάλογα με τις διαστάσεις του ασθενούς αλλά και την τεχνική του χειρουργού. Η προσπέλαση αυτή επιτρέπει στον χειρουργό να αποκαλύψει το αρθριτικό γόνατο γρήγορα. Οι περιοχές με αρθρίτιδα αφαιρούνται με ένα πριόνι το οποίο λειτουργεί είτε με μπαταρίες είτε με πεπιεσμένο αέρα, οι επιφάνειες του οστού προετοιμάζονται να υποδεχτούν τις προθέσεις και καθαρίζονται με νερό και τα τεχνητά μοσχεύματα τοποθετούνται με ή χωρίς τη χρήση οστικού τσιμέντου.

Η επιτυχία μίας ολικής αρθροπλαστικής του γόνατος εξαρτάται τόσο στην σταθερότητα της στερέωσης και στην μακρόχρονη επιβίωσή της όσο και στην ευθυγράμμιση της άρθρωσης του γόνατος. Είναι σημαντικό για τον χειρουργό να επιτύχει μια όσο το δυνατόν πιο ακριβή ευθυγράμμιση (έτσι ώστε το σκέλος να είναι ευθύ και όχι βλαισό ή ραιβό). Για να βοηθήσουν αυτά οι περισσότεροι κατασκευαστές ολικών αρθροπλαστικών γόνατος παρέχουν εργαλεία κατάλληλα. Αυτά επιτρέπουν στον χειρουργό να τοποθετήσει τα οστικά κοψίματα ακριβώς έτσι ώστε να εξασφαλίσει μια καλή ευθυγράμμιση.

Αφού ολοκληρωθεί η επέμβαση, μία διαδικασία η οποία μπορεί να διαρκέσει γύρω στην μία ώρα, μικρές πλαστικές παροχετεύσεις τοποθετούνται μέσα στο τραύμα προκειμένου να παροχετεύουν το αίμα από το γόνατο μετά την επέμβαση. Κατά την διάρκεια της επέμβασης δεν υπάρχει απώλεια αίματος γιατί η επέμβαση γίνεται υπό ίσχαιμο περίδεση, δηλαδή ένα πλαστικό περιμήριο τοποθετείται γύρω από το πόδι ψηλά στο ύψος του μηρού, όπως περίπου το πιεσόμετρο, το οποίο φουσκώνεται σε υψηλή πίεση και σταματά την κυκλοφορία του αίματος στο κάτω άκρο έτσι ώστε να πραγματοποιείται η επέμβαση χωρίς την απώλεια αίματος και με καλύτερη ορατότητα για τον χειρουργό. Το τραύμα μετά το χειρουργείο συρράπτεται δίνοντας μεγάλη έμφαση στην συρραφή του θυλάκου και του τετρακεφάλου γιατί έχει μεγάλη σημασία για την αποκατάσταση μετά το χειρουργείο. Το δέρμα ράβεται επίσης συνήθως με μεταλλικά clips και ο ασθενής μετά από μια μικρή παραμονή στην ανάνηψη επιστρέφει στο δωμάτιό του.

Μετά την επέμβαση

Πριν την επιστροφή σας στο δωμάτιο περνάτε κάποια ώρα στην ανάνηψη. Εκεί θα σας δοθούν από την φλέβα ορροί για ενυδάτωση και φάρμακα όπως παυσίπονα, αντιεμετικά και άλλα. Συνήθως θα έχετε μία  παροχετεύση η οποία θα αποχετεύει  το αίμα για τις πρώτες 24 ώρες. Σκοπός αυτού είναι να αποφευχθεί το μεγάλο αιμάτωμα στο γόνατο και γύρω από αυτό, η δημιουργία του οποίου προκαλεί πόνο και καθυστέρηση στην αποθεραπεία. Το τραύμα θα είναι καλυμμένο με γάζες και επιδέσμους. Αν χρησιμοποιήθηκε ραχιαία ή επισκληρίδιος αναισθησία τότε δεν θα αισθάνεστε τα πόδια σας και τον πόνο για αρκετές ώρες. Η χρήση ουροκαθετήρα είναι επίσης μια συχνή πρακτική, τόσο για πρακτικούς λόγους που έχουν κάνουν με την κινητικότητα του ασθενούς, όσο και για λόγους πάρεσης της κύστεως από την νάρκωση.

Για τις πρώτες 24 – 48 ώρες μετά το χειρουργείο ο πόνος σας θα ελέγχεται από φάρμακα που σας δίνει ο αναισθησιολόγος. Θα έχετε είτε μία αντλία ενδοφλέβιας έγχυσης ισχυρού αναλγητικού (συνήθως) μορφίνης, είτε μία συσκευή έγχυσης αναλγητικού στην σπονδυλική σας στήλη (αντλία επισκληριδίου). Και στις δύο περιπτώσεις η αντλία εγχέει συνεχώς φάρμακο αλλά μπορείτε και εσείς να ελέγχεται την δόση του παυσίπονου σε περίπτωση μεγαλύτερου πόνου. Ήδη από την ημέρα του χειρουργείου θα μπορείτε να σηκωθείτε σε καθιστή θέση στο κρεβάτι σας. Από την πρώτη μετεγχειρητική μέρα ξεκινάει και η φυσικοθεραπεία και κινητοποίησή σας. Η βάδιση είναι σχετικά εύκολη μετά από μια ΟΑΓ και επιτυγχάνεται από την πρώτη κιόλας μετεγχειρητική ημέρα. Οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης του σκέλους και κάμψης – έκτασης του γόνατος, ξεκινάνε επίσης από την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα.

Μετεγχειρητικά θα ξεκινήσετε ασκήσεις με την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου φυσιοθεραπευτή οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για την επιτυχία της επέμβασης. Ένα γόνατο για να είναι λειτουργικό πρέπει να τεντώνει πλήρως και να λυγίζει τουλάχιστον σε ορθή γωνία. Αυτό κατά το ήμισυ επιτυγχάνεται στο χειρουργείο, αλλά κατά το άλλο ήμισυ επιτυγχάνεται με την σωστή μετεγχειρητική αποκατάσταση. Καθοριστικό παράγοντα αποτελούν οι επίμονες προσπάθειες του ίδιου του ασθενούς.

Φαρμακευτική αγωγή θα χρησιμοποιηθεί επίσης προς αποφυγή της θρόμβωσης του σκέλους και κατ’ επέκταση μίας πιθανής πνευμονικής εμβολής. Η πιο διαδεδομένη μέθοδος αντιπηκτικής αγωγής είναι η χρήση ενέσεων ηπαρίνης μικρού μοριακού βάρους (ΗΜΒΒ) που γίνονται υποδορίως στην κοιλιακή χώρα γύρω από τον ομφαλό ή στο βραχίονα. Εναλλακτικά, νεότερα σκευάσματα είναι τα από του στόματος αντιπηκτικά που χρησιμοποιούνται με επιτυχία τα τελευταία έτη. Σε συνδυασμό με την αντιπηκτική αγωγή θα χρειαστείτε και ελαστικές γόνατος διαβαθμισμένης συμπίεσης, οι οποίες βοηθούν την φλεβική επαναφορά του αίματος και συνεπώς την αποφυγή θρόμβωσης του σκέλους.

Κάθε ασθενής και κάθε γόνατο είναι διαφορετικό και έτσι κάποιοι ασθενείς έχουν ταχύτερη και κάποιοι άλλοι βραδύτερη αποθεραπεία. Αυτό εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την προεγχειρητική κατάσταση ασθενούς και σκέλους. Έτσι ασθενείς με καλό μυϊκό σύστημα και χωρίς σύγκαμψη προεγχειρητικά έχουν ταχύτερη μετεγχειρητική αποθεραπεία. Αντίθετα παραμελημένες περιπτώσεις είναι πολύ πιθανό να καθυστερήσουν να επιτύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, το οποίο όμως αργά ή γρήγορα τελικά θα επιτευχθεί.

Θα χρειαστείτε έναν περιπατητήρα τύπου “π” ή δύο πατερίτσες για την πρώτη περίοδο. Η περίοδος αυτή ποικίλει από λίγες μέρες μέχρι ένα μήνα. Είναι αναμενόμενο το γόνατό σας να είναι οιδηματώδες ή και να έχει εκχυμώσεις, δηλαδή αιματώματα. Σε περιπτώσεις μεγαλύτερων οιδημάτων ή αιματωμάτων η αποθεραπεία μπορεί να είναι λίγο πιο βραδεία, αλλά το τελικό αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Μερικοί ασθενείς είναι πολύ ενθουσιώδεις και προκαλούν μεγαλύτερο οίδημα με το να είναι πολύ δραστήριοι. Σε αυτή την περίπτωση ο χειρουργός ή ο φυσιοθεραπευτής θα σας δώσει οδηγίες για περιορισμό της κινητικότητας. Κύρια προτεραιότητα είναι να θρέψει το τραύμα ασφαλώς τις δύο πρώτες βδομάδες.

Τι είναι η νέα άρθρωση και πως λειτουργεί;

Το φυσιολογικό γόνατο σάς δίνει την αίσθηση του μεντεσέ αλλά στην πραγματικότητα κινείται σε ένα πολύ πιο σύνθετο τόξο. Αυτό επιτρέπει στο γόνατό σας να κινείται περιστροφικά και πλαγιο-πλάγια. Ο αρθρικός χόνδρος που καλύπτει τα άκρα του μηριαίου οστού και της κνήμης επιτρέπει στα κόκαλα να κινούνται εύκολα το ένα απέναντι στο άλλο. Η αρθρίτιδα καταστρέφει αυτό τον χόνδρο με αποτέλεσμα το ένα οστό να τρίβεται με το άλλο και να προκαλεί πόνο. Για να αντικατασταθεί η άρθρωση του γόνατος, ο χειρουργός αφαιρεί προσεκτικά τον χόνδρο και το φθαρμένο υποχόνδριο οστούν και τα αντικαθιστά με προθέσεις από κράματα μετάλλων. Αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται για πάρα πολλά χρόνια και έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς. Το πέρας του μηριαίου οστού αντικαθίσταται από ένα κυρτό τμήμα μετάλλου με διαμόρφωση που προσομοιάζει το φυσιολογικό. Το άνω πέρας της κνήμης αντικαθίσταται από ένα επίπεδο τμήμα μετάλλου του ιδίου σχήματος με το φυσιολογικό. Μεταξύ των δύο αυτών προθέσεων τοποθετείται ένα κομμάτι πλαστικού (πολυαιθυλενίου μεγάλου μοριακού βάρους, UHMWP) που συνδέεται με την κνήμη, υποκαθιστά το χόνδρο και τους μηνίσκους και αποτρέπει την επαφή μετάλλου με μέταλλο. Με την νέα άρθρωση η σταθερότητα στο γόνατο δίνεται από το σχήμα και τον σχεδιασμό της πρόθεσης σε συνδυασμό βέβαια με τα υπόλοιπα σταθεροποιητικά στοιχεία (συνδέσμους, μύες κ.λ.π.).

Ο σχεδιασμός μιας συνήθους ΟΑΓ είναι αυτός της μη περιοριστικού τύπου αρθροπλαστικής όπου και οι δύο επιφάνειες ή διαμερίσματα, όπως τα ονομάζουμε, αντικαθίστανται. ΄Ενας άλλος τύπος αρθροπλαστικής γόνατος φαίνεται στην παρακάτω εικόνα και ονομάζεται ημιαρθροπλαστική ή αλλιώς μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος. Αυτή χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις όπου μόνο το ένα μέρος της άρθρωσης, ή το ένα διαμέρισμα, όπως αποκαλείται, έχει φθορά. Αυτή η επέμβαση είναι μικρότερη σε βαρύτητα, έχει ταχύτερη αποκατάσταση και ενδείκνυται συνήθως, αλλά όχι αποκλειστικά, σε νεότερους ανθρώπους με μικρότερη καταστροφή της άρθρωσης, ως επέμβαση αναβολής της βαρύτερης ολικής αρθροπλαστικής.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η αντικατάσταση της επιγονατίδας κατά την διάρκειας μιας αρθροπλαστικής γόνατος αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα στους χειρουργούς. Υπάρχει η σχολή (κυρίως Αμερικάνικη) που επιλέγει να την αντικαταστήσει πάντα, και η σχολή (κυρίως στην Ευρώπη) που δεν το πράττει ποτέ. ΄Οπως είναι προφανές κάθε πρακτική έχει τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της. Η συνήθης πρακτική για την καθήλωση των εμφυτευμάτων είναι η χρήση του οστικού τσιμέντου το οποίο παρέχει άμεση σταθεροποίηση. Παρά ταύτα υπάρχουν σχεδιασμοί ολικής αρθροπλαστικής στις οποίες η στερέωση γίνεται χωρίς την χρήση οστικού τσιμέντου. Οι ενδεχόμενες παραμορφώσεις που είχε το γόνατο σας προεγχειρητικά (ραιβότητα, σύγκαμψη κ.ά.) διορθώνονται με το χειρουργείο.

Πότε μπορώ να φύγω από το νοσοκομείο;

Η συνήθης διάρκεια παραμονής στο νοσοκομείο είναι 1 με 2 ημέρες. Σε αυτό το διάστημα θα μπορείτε να περπατάτε μόνος σας έξω από το δωμάτιο χωρίς βοήθεια αλλά με την υποστήριξη περιπατητήρα ή βακτηριών. Θα μπορείτε να πηγαίνετε στην τουαλέτα με μικρή υποστήριξη για την άνοδο και την κάθοδο από το κρεβάτι ενώ θα μπορείτε να ανεβοκατεβαίνετε σκαλοπάτια μόνοι σας. ΄Ετσι συνήθως δεν υπάρχει λόγος περαιτέρω παραμονής στο νοσοκομείο εκτός εάν άλλοι ιατρικοί λόγοι το απαιτήσουν. Τα ράμματα αφαιρούνται δύο με τρεις βδομάδες μετά το χειρουργείο, ενώ συνήθως δεν απαιτούνται αλλαγές στο τραύμα μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.

Οι πρώτες εβδομάδες στο σπίτι

Η δραστηριότητα σας θα είναι περιορισμένη για τις πρώτες τέσσερεις με οκτώ εβδομάδες μετά από μια ΟΑΓ γιατί το γόνατό σας θα είναι βαρύ και θα χρειάζεστε υποστήριξη. Θα χρειάζεστε αναλγητικά για να μπορείτε να κάνετε τις ασκήσεις σας. Ο πάγος είναι πολύ χρήσιμος τόσο για την υποχώρηση του οιδήματος όσο και του άλγους. Θα πρέπει να ασκείστε καθημερινά και αρκετές φορές κατά την διάρκεια της ημέρας επαναλαμβάνοντας τις ασκήσεις που σας έδειξε ο φυσιοθεραπευτής στο νοσοκομείο. Σκοπός είναι η επίτευξη του εύρους κίνησης από πλήρη έκταση μέχρι κάμψη τουλάχιστον 100ο- 110ο. Πρέπει να φοράτε κλειστά υποδήματα και όχι παντόφλες ώστε να έχετε πιο σταθερό βάδισμα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένος περιορισμός στην στάση του ύπνου μετά από μια ολική αρθροπλαστική γόνατος.

Το πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι τον πρώτο καιρό μετά το χειρουργείο δεν θα μπορείτε πιθανότατα να αυτοεξυπηρετείστε, δηλαδή να μαγειρεύετε για τον εαυτό σας ή για άλλους ή να κάνετε άλλες δουλειές του σπιτιού. Είναι έτσι πολύ πιθανό να χρειαστείτε βοήθεια από κάποιο άλλο άτομο μέσα στο σπίτι το οποίο θα μπορεί να κάνει αυτές τις εργασίες για σας ή και να σας βοηθάει για να πηγαίνετε στο λουτρό ή σε άλλες δραστηριότητες σας.

Ο χειρουργός θα θέλει να σας ξαναδεί δύο μήνες μετά το χειρουργείο. Σε αυτό το χρονικό διάστημα θα έχετε λογικά απαλλαχθεί από την υποστήριξη των βακτηριών και θα μπορείτε αν θέλετε να οδηγήσετε ξανά. Αν χρησιμοποιούσατε υποστήριξη πριν το χειρουργείο τότε πιθανώς να χρειάζεστε ακόμα κάποια υποστήριξη σε αυτό το χρονικό διάστημα. Καλό θα είναι όμως να αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία ή την άρση βάρους μέχρι το διάστημα των τριών μηνών μετά το χειρουργείο. Σε αυτό το διάστημα συνήθως έχετε ήδη αρχίσει να ξεχνάτε την επέμβαση στην οποία υποβληθήκατε.

Μπορεί να υπάρξουν βέβαια παραλλαγές σε αυτό το πρωτόκολλο της αποθεραπείας οι οποίες εξαρτώνται όπως είπαμε από την ηλικία και την κατάσταση του ασθενούς αλλά πολλές φορές και από την βαρύτητα του χειρουργείου. Αυτό συμβαίνει γιατί μία αναθεώρηση αρθροπλαστικής γόνατος, για παράδειγμα, μπορεί να χρειάζεται μεγαλύτερο διάστημα αποθεραπείας όπως επίσης και γόνατα τα οποία όντας παραμελημένα είχαν σημαντικές παραμορφώσεις.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Παρ’ ότι οι επιπλοκές δεν είναι συχνές ωστόσο δυστυχώς υπάρχουν. Μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες: αυτές που συμβαίνουν ως αποτέλεσμα ενός χειρουργείου γενικά (γενικές επιπλοκές) και αυτές που είναι ειδικές στις ολικές αρθροπλαστικές γόνατος (ειδικές επιπλοκές).

Γενικές επιπλοκές

1. Λοίμωξη (2% – 5%): Αυτή θα αντιμετωπιστεί συνήθως με ισχυρά αντιβιοτικά. Σπανίως, μπορεί να χρειαστεί επανεπέμβαση. Μερικές φορές αυτή η επανεπέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια. Αυτό ονομάζεται αναθεώρηση δύο σταδίων.

2. Αιμάτωμα ή μεγάλη εκχύμωση στο σημείο του τραύματος : πολύ σπάνια το αίμα το οποίο συσσωρεύεται στο τραύμα μπορεί να χρειαστεί να παροχετευθεί χειρουργικά.

3. Διάσπαση τραύματος : Αυτό σημαίνει ότι το τραύμα ανοίγει και χρειάζεται να ξαναραφτεί.

4. Παγιδευμένα σωληνάκια – παροχετεύσεις (πολύ – πολύ σπάνιο) : Οι μικρές πλαστικές παροχετεύσεις που χρησιμοποιούνται για την παροχέτευση του αίματος μπορεί να εγκλωβιστούν μέσα στο γόνατο και να χρειαστεί να ξανανοιχτεί για να αφαιρεθούν.

5. Επιπλοκές από το ουροποιητικό (μέχρι 35%): Είναι αρκετά συχνό για τους ασθενείς να έχουν δυσκολία να ουρήσουν μετά την επέμβαση και αυτό είναι συνήθως το αποτέλεσμα της κατάκλισης, της αναισθησίας, της περιορισμένης κινητικότητας αλλά και προϋπαρχόντων προβλημάτων κυρίως στους άντρες. Γι’ αυτό τον λόγο μπορεί να χρειαστεί τοποθέτηση ουροκαθετήρα για τις πρώτες μέρες.

6. Επιπλοκές από το καρδιαγγειακό (μέχρι 60%): Το χειρουργικό στρες μπορεί να είναι τόσο μεγάλο που να προκαλέσει μέχρι και καρδιακή προσβολή παρ’ ότι αυτό είναι πάρα – πάρα πολύ σπάνιο. Λιγότερο σπάνιο, αλλά εξακολουθεί να μην είναι πολύ συχνό, είναι η δημιουργία θρόμβου που μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο. Η πιο κοινή επιπλοκή από το καρδιαγγειακό είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και γι’ αυτό το λόγο όλοι οι χειρουργοί χρησιμοποιούν κάποια φαρμακευτική αγωγή ή κάποια μηχανική μέθοδο για να μειώσουν την πιθανότητα της.

7. Επιπλοκές από το αναπνευστικό: Αυτές συνήθως συμβαίνουν ως αποτέλεσμα της αναισθησίας και της κατάκλισης. Ασθενείς με προηγούμενα αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα είναι πιο επιρρεπείς σε αυτές τις επιπλοκές.

8. Θάνατος (περίπου 1 στους 1000) : Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους συνήθως σχετιζόμενους με αναπνευστικά ή καρδιακά προβλήματα.

Ειδικές επιπλοκές

1. Χαλάρωση (8% σε 10 έτη μετά την επέμβαση) : Αυτό το νούμερο είναι αποτέλεσμα μιας Αμερικάνικης μελέτης σε περισσότερες από 12.000 ολικές αρθροπλαστικές γόνατος. Σε περιπτώσεις χαλαρώσεως χρειάζεται αναθεώρηση και αλλαγή των μοσχευμάτων. Πρέπει βέβαια να καταστεί σαφές ότι το ποσοστό χαλάρωσης εξαρτάται κατά πολύ από τον χειρουργό, τα υλικά και τον ίδιο τον ασθενή. Έτσι συνήθως ένας έμπειρος χειρουργός που χρησιμοποιεί τα καλύτερα υλικά συνήθως έχει πολύ πιο χαμηλό ποσοστό χαλάρωσης από τον γενικό πληθυσμό των χειρουργών.

2. Κάταγμα: Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από πολλά χρόνια λόγω εξασθένισης του οστού. Η φθορά του πολυαιθυλενίου από την τριβή μετάλλου με πολυαιθυλένιο παράγει ποσότητες πλαστικού ως προϊόντα φθοράς τα οποία δημιουργούν με την σειρά τους οστεόλυση στο παρακείμενο οστό. Καμιά φορά το κάταγμα μπορεί να δημιουργηθεί και κατά την διάρκεια της επέμβασης, συνήθως όμως συμβαίνει ως αποτέλεσμα της σταδιακής οστεόλυσης στο βάθος του χρόνου. Τότε μπορεί να χρειαστεί επανεπέμβαση.

3. Αστάθεια: Έχει ήδη αποδειχθεί πόσο σημαντικοί είναι οι σύνδεσμοι στην σταθερότητα της άρθρωσης του γόνατος. Το γόνατο δεν είναι μία άρθρωση σφαίρας και κοτύλης, όπως το ισχίο που το σχήμα της άρθρωσης προκαλεί ενδογενή σταθερότητα. Μετά από μία ολική αρθροπλαστική του γόνατος οι σύνδεσμοι μπορεί να είναι πιο χαλαροί από το επιθυμητό και να προκαλούν στην άρθρωση αστάθεια. Όταν αυτή είναι ήπια δεν αποτελεί πρόβλημα. Μερικές φορές ωστόσο μπορεί να χρειαστεί νέα επέμβαση για να διορθώσει αυτή την κατάσταση αν αυτή αποτελεί πρόβλημα.

4. Εξάρθρημα επιγονατίδας: Η επιγονατίδα μπορεί ορισμένες φορές να εξαρθρώνεται μετά το χειρουργείο. Φυσιολογικά ένας χειρουργός θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα την ώρα της επέμβασης και μπορεί τότε να πραγματοποιήσει μια επέμβαση γνωστή σαν έξω απελευθέρωση (lateral release).

5. Αδυναμία επούλωσης του τραύματος: Η ολική αρθροπλαστική του γόνατος περιλαμβάνει εμφύτευση συνθετικών υλικών πολύ κοντά στο δέρμα. Είναι λοιπόν πιθανόν το δέρμα να μην μπορέσει να επουλωθεί σωστά. Αν αυτό συμβεί μπορεί να λειτουργήσει ως ένα μονοπάτι για τα μικρόβια. Είναι λοιπόν πάρα πολύ σημαντικό το τραύμα να κρατιέται όσο το δυνατόν πιο καθαρό ωσότου πραγματοποιηθεί πλήρης επούλωση.

6. Διαταραχή της αίσθησης γύρω από το γόνατο (περίπου 100%) : Είναι φυσιολογικό για τους ασθενείς μετά από αρθροπλαστική γόνατος να χάνουν την αίσθηση στο έξω μέρος του γόνατος. Αυτό δεν είναι λειτουργικό πρόβλημα και αντικατοπτρίζει τον τρόπο που γίνεται η νευρική παροχή του δέρματος. Τα νεύρα τα οποία κόβονται με την χειρουργική τομή δεν αποκαθίστανται κι έτσι προκαλείται μία δερματική υπαισθησία.

Αντιμετώπιση προβλημάτων

Το γόνατο μου είναι ακόμα επώδυνο

Σπανίως, ο πόνος στο γόνατό σας δεν ηρεμεί μέσα στις πρώτες 3-4 βδομάδες από το χειρουργείο. Αν αυτό συμβεί μιλήστε με το γιατρό σας, θα διαγνώσει πιθανό πρόβλημα και θα σας συμβουλέψει. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, μπορεί να χρειάζεστε ανάπαυση από τις ασκήσεις ή τροποποιημένη αναλγητική αγωγή. Το οίδημα και τα αιματώματα επίσης μπορεί απαιτήσουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε κάποιους ανθρώπους για να απορροφηθούν.

Το γόνατο μου είναι ακόμα δύσκαμπτο

Μερικές φορές, χωρίς προφανή λόγο, το γόνατο γίνεται πολύ δύσκαμπτο τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση. Όσο περισσότερο προσπαθείτε να εξασκήσετε το γόνατο σας, τόσο πιο δύσκαμπτο και επώδυνο γίνεται. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας. Μερικές μέρες χωρίς ασκήσεις με απλή ανάπαυση μπορούν να βελτιώσουν πολύ την εικόνα. Σπανίως, εάν το γόνατό σας δεν έχει αποκτήσει το επιθυμητό εύρος κίνησης τις πρώτες έξι βδομάδες, ο χειρουργός μπορεί να κρίνει ότι χρειάζεται να γίνει κινητοποίηση του γόνατος. Αυτό σημαίνει να επιστρέψετε στο νοσοκομείο για λίγες ώρες. Υπό την επήρεια μιας ελαφριάς αναισθησίας, ο χειρουργός κινητοποιεί το γόνατο στο φυσιολογικό εύρος κίνησης προκειμένου να λύσει εσωτερικές συμφύσεις το οποίο συνήθως αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Ωστόσο πρέπει να έχετε ρεαλιστικές απαιτήσεις. Αν το γόνατό σας ήταν πολύ δύσκαμπτο πριν το χειρουργείο είναι πολύ πιθανό να μην ανακτήσει το πλήρες εύρος κίνησης μετά την ΟΑΓ. Συνήθως ένα γόνατο συνεχίζει να βελτιώνεται μέχρι έξι μήνες μετά την επέμβαση. Σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και μετά από αυτό το χρονικό διάστημα υπάρχει περαιτέρω βελτίωση, αν και όχι δραματική, μέχρι και τα δύο χρόνια.

Μπορεί μια τεχνητή άρθρωση γόνατος να αντικατασταθεί με μία άλλη;

Ναι μπορεί. Αν μια ΟΑΓ φθαρεί (αυτό μπορεί να συμβεί συνήθως μετά την δεκαπενταετία) τότε μπορεί να αντικατασταθεί με μία άλλη αρθροπλαστική. Αυτή η επέμβαση αναθεώρησης είναι πιο δύσκολη από την πρώτη. Η παλιά άρθρωση και το τσιμέντο που έχει χρησιμοποιηθεί θα αφαιρεθεί και θα αντικατασταθεί με νέα. Η αναθεώρηση της ολικής αρθροπλαστικής του γόνατος είναι πλέον σχεδόν επέμβαση ρουτίνας.

Τι εξελίξεις υπάρχουν;

Οι εξελίξεις στην ΟΑΓ είναι σημαντικότατες τα τελευταία έτη. Υπάρχουν συνεχείς βελτιώσεις στο σχεδιασμό και την κατασκευή των αρθροπλαστικών αλλά κυρίως μεγάλες εξελίξεις στις χειρουργικές και αναισθησιολογικές τεχνικές.

Με την βελτιστοποίηση των αναισθησιολογικών τεχνικών, τη χρήση συνεχούς έγχυσης αναλγητικών τα πρώτα εικοσιτετράωρα, την ρύθμιση του μετεγχειρητικού άλγους με καλύτερους και νεότερους συνδυασμούς φαρμάκων, την πρόληψη με τη χρησιμοποίηση κατάλληλων σκευασμάτων μετεγχειρητικών επιπλοκών όπως η ναυτία, η θρόμβωση ή η δυσκοιλιότητα, έχει επιτευχθεί η ταχύτερη επαναφορά του χειρουργημένου ασθενούς στην προτέρα κατάσταση και η βραχύτερη παραμονή του στο νοσοκομείο.

Ο καθοριστικότερος παράγοντας όμως για την επίτευξη αυτού είναι η χρήση των νεότερων χειρουργικών τεχνικών της ελάχιστης παρεμβατικότητας (minimal invasive surgery). Με την πραγματοποίηση της αντικατάστασης της άρθρωσης μέσω μικρότερων χειρουργικών τομών, την ελαχιστοποίηση της μυικής καταστροφής, τη συρρίκνωση του χειρουργικού χρόνου και την κατάλληλη επιλογή των ασθενών, έχουμε επιτύχει την ταχύτερη αποθεραπεία τόσο της άρθρωσης όσο και του ασθενούς, τη μικρότερη εξάρτηση του από υποστήριξη, τη μείωση του μετεγχειρητικού άλγους και την ταχύτερη επάνοδο του σε πλήρεις δραστηριότητες.